Mẹ lúc nào cũng lo việc ăn uống rất chu đáo cho người làm, trả công xá sòng phẳng, mẹ chỉ muốn mọi người phải hết lòng làm việc cho mẹ. Và dĩ nhiên, ai cũng  nhìn cái gương làm việc cật lực, thức khuya dậy sớm của mẹ mà noi theo.

Đối với mẹ ”Chăm chỉ thì chả bao giờ ai đói cả, chỉ có những anh lười biếng mới đói mà thôi” .

     Ngày hôm ấy chắc hẳn là ai cũng thở ra nhẹ nhõm khi thấy mẹ, trước khi đi đâu, đã dặn dò rất kỹ lưỡng ông Huệ, người quản gia, công việc của trọn một ngày, dường như là mẹ sẽ đi vắng nhà rất lâu mới về. Thật là một cơ hội tốt xả hơi cho tất cả mọi người.

     Mỗi khi mẹ tôi đi vắng, cả ngày tôi chỉ quanh quẩn với chị vú em hoặc là tha thẩn ra ngoài ngõ chờ me tôi về. Có khi thì mẹ mang về gói bánh cốm thom tho, hoặc lúc khác, những cái oản trắng phau của đền chùa vào những ngày lễ vía,  Cũng có khi mẹ lại kèm vài cái bùa hộ mạng cho chúng tôi. Nó được bện rất khéo léo bằng một miếng giấy bản đầy mầu sắc, cuốn lại như một sợi dây thành cái vòng để cài vào khuy áo trước ngực. Tôi luôn ngắm nghía nó rất mải mê thích thú. Dù là được mẹ dặn dò rằng đeo nó trong người thì nó sẽ xua đuổi đi những cái gì làm tôi sợ hãi, hoặc là cái bóng tối luẩn quẩn chung quanh tôi. Thật ra thì nó cũng còn là một món đồ chơi khiến tôi chú ý suốt ngày với nó mà quên đi việc quấy rầy người lớn để cho họ có thì giờ làm việc nhà.

     Một buổi trưa thật vắng vẻ, chị vú đang nằm ru em bé ở trên cái võng. Tôi bèn lẳng lặng đi ra ngoài sân, về phía cổng trước Chợt thấy ông Huệ cùng với một người khách lạ đi từ ngoài ngõ vào nhà, ông này đeo một cái túi đồ trên vai, hẳn là từ tận đâu xa tới.

     Ông Huệ mời người lạ vào phòng khách, họ cùng ngồi xuống trước một cái bàn đan bằng tre cứng cát, ông Huệ rót một bát nước trà xanh mời khách, từ cái ấm tích luôn đầy ắp nước và nóng ấm suốt cả ngày vì đã được đặt trong một cái rành dày côm. Xong, ông Huệ lại với tay xuống dưới gầm bàn lôi ra cái ống điếu hút thuốc lào, đặt nó ở đằng trước người khách lạ.

     Tôi thấy ông khách để ngay ngắn cái điếu trước mặt mình, rồi véo một tí thuốc lào từ trong cái hộp nhỏ, cẩn thận vê tròn những sợi thuốc đậm màu nâu nâu, giống như những sợi râu bắp già cong queo, vào giữa mấy đầu ngón tay của ông ta. Tạo nó thành một cái quả bóng rời rạc bé tí, đặt vừa vặn vào miệng cái ống bằng tre đựng thuốc của cái điếu.

     Một tay đỡ lấy cái miệng thuốc, ngón tay chỏ vỗ nhè nhẹ trên cái miếng thuốc ấy, trước khi mồi lửa vào nó, sợi thuốc bắt lửa lan dần ra, rực đỏ miếng thuốc lào. Một tay kia, ông ta với lấy cái cần hút đặt vào miệng, hít một hơi dài, tiếng nước trong cái ống điếu bật lên ròn rã theo cái hít hơi đó. Rồi mở miệng o tròn để cho khói bay ra, ngước nhìn lên trần, mắt ông ta lim dim trông dáng hình như là rất thú vi.

     Khi ông Huệ tiễn người lạ ra về, tôi tiến đến bên cạnh bàn ngắm nghía cái ống điếu, tự hỏi cái gì đã tạo nên những âm thanh vui tai lúc này. Chưa kịp khám phá ra điều gì cả, thì bỗng dưng tôi nghe thấy một tiếng “bốp” ròn tan. Cái ống điếu kia rơi xuống đất, vỡ toang ra thành nhiều mảnh, nước trong cái điếu đen thui, đổ văng tung tóe trên sàn.

     Tiếng bể của cái ống điếu, vì một lẽ gì tôi không thể hiểu, đã tự nhiên đánh thức mọi người. Cả đến mấy người làm khoán ở mãi tận đằng sau bếp cũng chạy lên, ai cũng trợn mắt nhìn tôi, le lưỡi lắc đầu nói chỉ có mỗi một câu độc nhất như nhau “Chết đòn”.

     Tôi liếc mắt nhìn lên tường, chỗ mẹ cất cái doi mây ở đó mà mẹ hay chỉ cho tôi và vẫn thường nói: “Đứa nào hư mẹ sẽ cột nó vào cây cau, đánh cho tới chết”. Chưa từng bị đòn bao giờ nhưng tôi chỉ nghĩ tới bị cột trói lại, không chạy đâu được, thì chắc hẳn là roi đòn sẽ đau ghê gớm.

     Cái điếu là dấu hiệu của sự hiếu khách, và đồng thời cũng là biểu hiện tư cách của chủ nhân. Mà theo ý của mẹ tôi, nó cũng lại chính là một trong những cái cán cốt địa vị của một người trong xã hội, cái điều mẹ quan tâm nhất.

     Tôi sợ điếng người, lấm lét nhìn ông Huệ, tôi chưa từng thấy ông giận ai đến thế bao giờ. Tôi quay đi tìm chị vú, chị chỉ tảng lơ, bận nựng em bé đang bế trên tay chị.

     Lúc gặp chuyện khó khăn, ai cũng lạnh lùng bỏ tôi, mà quay lưng đi chỗ khác, cho đến cả con chó vàng cũng nằm đét dưới gầm cái chõng, chớp nhìn tôi rồi đảo mắt hướng ra phía ngoài hiên nhà.

     Biết là không ai có thể che chở cho tôi được cả, lủi thủi một mình tôi đi ra ngoài đầu ngõ, thầm nghĩ, ước gì có ba ở nhà. Chỉ có Ba mới đỡ cho tôi qua khỏi cái lúc sợ hãi khủng khiếp này.

     Chợt nhớ đến ông ngoại, ông hay ghé thăm, phụ mẹ chỉ bảo người làm việc vườn tược. Ông là điền chủ nổi tiếng trong làng, với nhiều kinh nghiệm, vả lại, mẹ là con gái đầu lòng đảm đang và ba lại cũng là con rể quí của ông. Bà ngoại mất sớm, niềm vui của ông bây giờ chỉ còn là gây dựng cho các con thành đat.

Tôi cứ đi thật là chậm, từ từ từng bước nhỏ theo lối mòn bằng đất ra cổng. Lối này chạy từ cái sân phơi thóc đằng trước cửa nhà, rồi nó đưa tôi qua hàng cây táo, mà quả bé chỉ bằng đầu ngón tay nhưng thân thì cao vòi vọi lên tận trên trời. Rồi đến những cây mít mật quả sần sùi vừa to vừa nặng, đỡ thân nằm tựa sát tận vào cành cây. Chúng ở dọc cái hàng rào bằng tre mọc san sát vào nhau, ngay đấy là cái cổng đan bằng nứa, chỉ dựng lên vào ban ngày bởi một hai cây tre già thật to và cứng cát, ban đêm nó được đóng gài cẩn thận, rất khó có kẻ trộm lẻn vào .

    Từ cổng vào nhà phải đi một đỗi khá xa, mỗi khi ai đến vào buổi ban đêm, họ phải gào gọi rất to mới có người trong nhà nghe thấy đươc.

     Chỉ mỗi một mình bên cái cổng đang mở hé sẵn sàng ấy, tôi cứ đứng hoài ở đó, ngong ngóng chờ ông ngoại của tôi . Tôi ước gì thời gian dừng laị để mẹ tôi khoan hãy về nhà.

Tôi ước gì ông ghé đây chơi ngày hôm nay, tôi chưa hề thấy mình mong ông nhiều đến như vậy bao giờ.

     Và rồi cũng giống y như là Bụt, ông tôi hiện ra ngay trước mặt tôi và hỏi “Tại sao con khỏc”. Rồi cầm lấy tay tôi, ông dắt tôi đi vào trong sân.

Cả buổi hôm ấy tôi cứ không rời ông nửa bước, ông đi đâu là có tôi ở ngay đàng sau ông. Tôi thấy ông Huệ dẫn ông ngoại đi một vòng xem xét cái hàng rào của mảnh vườn, những chỗ nào trống, chó có thể chui qua được, ông tôi dặn dò phải rào chỗ ấy cho kín lại ngay. Rồi đi tới ao cá ở sau nhà bếp, ông bảo phải đóng cái cầu ao cho chắc chắn hơn, chân cầu hơi bị lung lay. Cái cầu ao này được sử dụng hàng ngày vì chỉ cách bếp một cái vườn na và độ vài chục cây nhãn còn non chưa đậu quả.

     Đứng nhìn về phía sau nhà, ông chỉ tay về hướng cái ao lớn ở sau vườn nhãn đã có hoa màu hàng năm, ông cười bảo “Đã đến lúc mình ngăn nó ra bắt cá để làm một bữa chén chưa nhi?”

     Vừa lúc hai người quay trở lại cái nhà ngang thì tôi nghe tiếng con chó vàng sủa mừng mẹ tôi về. Rồi tiếng mẹ ở ngay phía sân đằng trước, tôi buông tay ông chạy núp đàng sau cái khe cửa.

     Tôi lắng nghe tiếng mẹ chuyện trò với ông ngoại một hồi lâu, rồi chợt giọng ông cao hẳn “Thôi con đừng đánh nó nữa, nó đã sợ lắm rồi”. Tiếng mẹ vừa khóc vừa nói “Con không dùng doi vọt thì làm sao dăn dạy chúng nó, một nách ba bốn đứa ...”

Tôi sợ cứng người, dán mình sát chặt vào tường, không nhúc nhích nổi. Sực nhớ ra người khách lạ lúc sớm, tôi vọt ra khỏi khe cửa, chạy đến núp ngay sau lưng ông ngoại.Tay nắm chặt cái đuôi áo the của ông, miệng thì rối rít “Mẹ ơi, mẹ đừng đánh con, ba con vừa mới gởi thơ về”.

     Ông ngoại bật lên cười khà khà. Mẹ tôi ngượng ngùng liếc mắt nhìn vào bàn nước, quay mặt đi, cố dấu vội trên môi một nụ cười.

     Caí biến báo vô tình của tôi để che thân khỏi bị đánh đòn, bỗng nhiên laị biến thành ra là sự thật. Như vừa qua một cơn giông, ai cũng thở ra nhẹ nhỏm, mọi người đi vào phòng khách, ngồi uống nước trà, nói về tin tức của ba tôi.

     Khi ông ngoại đứng dạy ra về, tôi hết lòng năn nỉ ông tôi ở lại qua đêm. Tôi đi theo ông ra đến tận ngoài ngõ, chỉ có ông mới hiểu nổi lý do nào mà có sự tha thiết đó của tôi. Ông nhìn tôi nói “Mẹ cháu đã quên chuyện lúc sớm rồi”.

Tủm tỉm cười, ông rút ra từ trong ống tay áo rộng, giơ lên cho tôi trông thấy, rõ ràng là cái roi tre của mẹ vẫn thường treo ở trên tường. Xong ông vứt nó vào trong bụi tre gần đấy.